In de afgelopen maanden zijn verschillende rapportages over de stand van zaken in de vastgoedmarkt in 2018 uitgebracht. Na bestudering van de inhoud veroorloof ik mij, in combinatie met hetgeen ik zelf waarneem in de markt, een aantal korte conclusies te trekken. Deze werpen mijns inziens haar schaduw vooruit op de ontwikkeling in de komende jaren, een ontwikkeling die wij in Nederland zeker niet in de hand hebben.
In de randstad worden steeds meer kleinere metrages gerealiseerd.
In het zuiden en oosten van het land worden de metrages hoger, daar is een metrage van 40.000 tot 50.000 vrij normaal aan het worden.
De huurprijzen laten overall geen behoorlijke prijsstijging zien.
De koopprijzen stijgen wel sterk, omdat allerlei beleggers hun geld willen laten renderen. Die buitelen dus over elkaar heen.
De randstad blijft aantrekkingskracht uitoefenen op (inter)nationale bedrijven.
Ook in enkele hoofdsteden in de rest van Nederland vindt regelmatig nieuwbouw plaats.
De nieuwbouw kent bijna altijd als achterliggende omstandigheid: centreren en afslanken. Aanvullend is het gevolg dat veel meer m2’s in oudere gebouwen worden verlaten in plaatsen en op plekken waar de kantoorgebruiker niet meer gevestigd wil zijn.
De markt voor herontwikkeling van kantoorgebouwen vlakt enigszins af.
In de randstad blijven de prijzen stijgen, maar niet meer zo snel als in de afgelopen 1,5 jaar.
Dat heeft vooral te maken met vraaguitval, doordat een groot deel van de potentiele kopers de prijs niet meer kunnen betalen. De markt wordt vooral verstoord door internationale bedrijven die voor hun expats huizen kopen, speculanten en beleggers die hun geld willen laten renderen. Deze partijen hebben veel meer financiële macht.
Ook in enkele aanpalende regio’s vindt een lichte prijsstijging plaats.
In de ‘verste‘ regio’s in Nederland is van een drastische prijsstijging (nog) niet echt sprake.
In de randstad zijn een appartement en een rijtjeshuis het meest in trek.
In de andere regio’s voornamelijk een rijtjeshuis.
Voor vele andere woningsoorten is tegenwoordig al minder interesse.
De winkelmarkt blijft zich moeizaam ontwikkelen.
Alleen in de Randstad en overige concentraties in grote steden bieden een klimaat om te overleven. Vooral kleine zelfstandigen hebben daar een goede mogelijkheid om succesvol te worden. Voor grote(re) winkelformules is het makkelijk om van locatie te switchen als een formule niet aanslaat. Dat is niet altijd een voordeel voor een winkelcentrum.
Voor het overige zullen de (wijk)winkelcentra met verdere verarming van het aanbod en/of leegloop te maken krijgen, en uiteindelijk opheffing. De demografische ontwikkeling van kleine tot middelgrote plattelands dorpen en stadjes is daar debet aan.
Wereldwijd klotst het geld van institutionele en grote particuliere beleggers tegen de plinten, zoals wij in het vastgoed de huidige situatie bestempelen.
Men weet van gekkigheid niet wat men moet doen om het geld te laten renderen.
Daardoor worden er steeds hogere bedragen voor vastgoed betaald.
Rendementen van 1 % worden al bestempeld als niet gek, vergeleken met de rente die je van een bank nog ontvangt. Rendementen van 1,5 tot 3 % worden in vele gevallen (afhankelijk van het soort vastgoed) als zeer goed ervaren, en daarop sluit men dan overeenkomsten. Honderden miljoenen en zelfs miljarden worden zo per beleggingstransactie weggezet. Maar daarmee lopen zij ‘on a thin line’.
In alle sectoren zullen wij in Nederland inde nabije toekomst te maken krijgen met grondschaarste en grondstoffenschaarste. Het bebouwbaar oppervlak in Nederland bereikt langzamerhand zijn grenzen, zeker in het licht van alle andere ruimtelijke plannen en ontwikkelingen die in Nederland op stapel staan, waar ook grond voor nodig is.
Mocht u denken “wij bouwen toch niet al te veel in Nederland”, dan nodig ik u uit om eens in vele gebieden, steden en staten in het buitenland te gaan rondkijken. De bouwwerken schieten met bossen tegelijk uit de grond. En denkt u zich daarbij eens in met welk tempo wij als wereldbevolking de aarde leegscheppen om dat allemaal te realiseren. Ik hoor het u denken, maar helaas in het overgrote deel van de wereld doen ze niet zoveel tot niets aan recycling. En voor zover het gebeurt is het wereldwijd een druppel op een gloeiende plaat.
Het vooral financieel ‘vechten’ voor het verkrijgen van grondstoffen en materialen wordt daardoor wereldwijd steeds heviger. Daarvan is de zandmaffia en, dichter bij huis, de in Nederland vaak aangehaalde levering van heipalen nog maar het topje van de ijsberg. De prijzen stijgen langzamerhand de pan uit en je kan alleen nog offreren met als prijspeil: EEN MAAND GELEDEN.
De rem op de groei zal zich vanzelf voor gaan doen. De vastgoedmarkt komt dan vanzelf knarsend, krakend en piepend tot een bepaalde stilstand. Zo keert de wal uiteindelijk het schip, maar ondertussen gaan wij vrolijk verder. Want, wat moet je anders?
